Khủng hoảng tuổi lên 1: Nguyên nhân, biểu hiện và lưu ý cho cha mẹ

Có vẻ như các bậc phụ huynh đã phải đối mặt với khó khăn của việc con trẻ gặp phải giai đoạn khó khăn khi lên 1 tuổi. Đây chính là mốc phát triển quan trọng biểu thị sự tiến bộ về mặt tâm lý của trẻ. Cùng nhau nắm bắt về khủng hoảng tuổi lên 1 là gì và cách giúp bé vượt qua được nó.

1. Thế nào là Khủng hoảng tuổi lên 1 ở trẻ

1 tuổi là dấu mốc đánh dấu bé đã chuyển từ giai đoạn sơ sinh đến chập chững biết đi. Con bắt tay vào học kỹ năng để đạt được mốc quan trọng phát triển. Cụ thể:

- Kỹ năng vận động thô: bò, vịn, đứng, học cách đi

- Kỹ năng vận động tinh: phối hợp, kiểm soát chuyển động phức tạp của mắt, ngón tay, ngón chân.

- Ngôn ngữ: tập nói, chỉ trỏ, lắc đầu để thể hiện mong muốn.

- Nhận thức: nhận thức được căn nguyên, kết quả.

- Cảm xúc: bắt đầu xuất hiện sự cứng cỏi, lo sợ, đòi hỏi.

Trong giai đoạn này trẻ vẫn tiếp tục xác định về thế giới xung quanh. Bây giờ trẻ có thể đi tới khắp nơi và khám xét mọi thứ. Tuy nhiên, vào thời điểm này con khao khát khám phá và học hỏi nhiều điều nhưng kỹ năng, khả năng nói chuyện, biểu đạt cảm xúc còn không đầy đủ nên rất dễ xảy ra khủng hoảng tuổi lên 1.

2. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng tuổi lên 1 ở trẻ

Việc nắm rõ nguyên nhân khủng hoảng ở trẻ 1 tuổi có thể giúp phụ huynh sớm hỗ trợ cùng trẻ vượt qua giai đoạn này. Khủng hoảng tuổi lên 1 có thể diễn ra do nhiều lý do sau đây:

- Sự phát triển tinh thần: Khủng hoảng là một phần hợp lý của sự phát triển tâm lý ở trẻ nhỏ khi bé trải qua sự thay đổi lớn trong cách nhìn nhận và giao tiếp với thế giới.

- Thay đổi về cách đánh giá: Trẻ bắt đầu nhận ra mình là một cá nhân riêng biệt và cảm nhận sự phạm vi trong giao tiếp với thế giới xung quanh, điều này có thể gây ra sự khó khăn và lo lắng.

- Tương tác xã hội: Trẻ 1 tuổi đang phát triển kỹ năng tương tác xã hội, nhưng việc này còn mới mẻ và khó khăn, gây ra sự lo lắng và nổi loạn.

- Thao tác cảm xúc: Trẻ có sự thay đổi lớn trong việc kiểm soát cảm xúc của mình, nhưng việc này có thể khó khăn và gây ra cảm giác dễ nổi giận và khó chịu.

- Thay đổi từ hoàn cảnh sống: Những thay đổi như chuyển nhà, nhập học, hoặc có thêm thành viên trong gia đình cũng có thể góp phần vào khủng hoảng tuổi lên 1 của trẻ, gây ra sự lo lắng và cảm giác không an toàn.

3. Dấu hiệu khủng hoảng tuổi lên 1 ở trẻ

3.1. Dễ cáu gắt, khóc lóc thường xuyên

Đây là biểu hiện nổi bật nhất ba mẹ dễ nhận ra. Bé dễ dàng nổi cáu nếu không được chiều theo ý mình, những cơn giận có thể là gào thét, vứt,… Nhiều khi ba mẹ có thể thấy bé đáp lại nhạy cảm đến độ sẽ biết ba mẹ không cho con làm gì hoặc không đưa cho bé món đồ bé đang nghĩ tới.

3.2. Biếng ăn

Việc mải mê khám phá thế giới xung quanh khiến bé quên ăn. Khi cho bé ăn, bé có thể lắc đầu và nhè thức ăn ra ngay cả khi đó là món bé vẫn thích ăn trước đây. Ngoài ra giai đoạn lên 1 bé có những thay đổi thể chất như tập đi, tập bò,… dẫn đến biếng ăn trong 1 – 2 tuần.

3.3. Khóc đêm

Những biến động trong cơ thể khi bé bước sang 1 tuổi có thể khiến bé hoảng sợ và căng thẳng, dẫn đến ngủ không ngon giấc. Với những trẻ chưa có khả năng tự ngủ tình trạng này càng trở nên khó khăn hơn.

Khi trẻ vui chơi quá nhiều vào ban ngày và hệ thần kinh non nớt chưa kịp xử lý các kích thích mạnh thì ban đêm con sẽ gặp giấc mơ xấu, kêu la. Và tình trạng khóc đêm diễn ra cũng có thể do thiếu chất dinh dưỡng hoặc gặp các bệnh lý như rối loạn tiêu hóa, sốt, mọc răng khi bé 1 tuổi.

3.4. Đòi theo cha mẹ hoặc người chăm sóc

Trẻ có thể khóc hoặc lo lắng khi thấy bố mẹ đi ra chỗ khác và có nhiều người lạ vây quanh. Ở độ tuổi này, trẻ thích được cha mẹ quan tâm hơn những người khác. Lúc này đây bé luôn cần mẹ hoặc người chăm nom ở trong tầm mắt để thỉnh thoảng vỗ về. Con có thể thể hiện thái độ “đố kỵ” rõ ràng bằng việc phản ứng quyết liệt và nức nở nếu như cha mẹ ôm một đứa trẻ khác.

3.5. Tâm trạng thay đổi nhanh chóng

Trẻ đang vui bỗng có sự thay đổi nhỏ cũng khiến con trở nên dễ cáu giận. Bé cũng bắt đầu thể hiện nỗi sợ hãi, run sợ trước sự việc nào đó. Chẳng hạn sự xuất hiện của một món đồ chơi mới hay quá trình tự tắm. Thậm chí cha mẹ cũng nhận thấy bé dễ tủi thân, hay khóc to.

4. Ba mẹ cần làm gì để cùng con vượt qua khủng hoảng tuổi lên 1?

Khi đối mặt với khủng hoảng ở tuổi lên 1, ba mẹ cần lưu ý một số điều quan trọng để giúp con vượt qua giai đoạn này một cách tốt nhất:

- Lên thời gian biểu sinh hoạt phù hợp: Hãy tạo ra một thời gian biểu sinh hoạt phù hợp với nhu cầu của bé. Đảm bảo rằng bé có đủ thời gian ăn uống và nghỉ ngơi đều đặn để duy trì sức khỏe và tinh thần tốt. Việc này giúp trẻ cảm thấy ổn định và an toàn trong cuộc sống hàng ngày.

- Tạo không gian thân thiện: Sắp xếp đồ đạc trong nhà, ngoài sân,... sao cho phù hợp với sự phát triển của con, tạo điều kiện cho bé khám phá môi trường xung quanh một cách an toàn và sáng tạo. Một hoàn cảnh thân thiện và khuyến khích sự tự do khám phá sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện.

- Cách giao tiếp với trẻ: Đây là giai đoạn trẻ nhạy cảm với sự thay đổi, vì vậy ba mẹ cần báo trước cho con những điều sắp xảy ra với bản thân. Lúc này nhu cầu có mẹ và nỗi sợ bị bỏ rơi cũng là vấn đề nhạy cảm với trẻ. Nếu cha mẹ hoặc người thân thiết vắng mặt hãy thông báo cho trẻ là họ tạm thời rời khỏi và sẽ quay lại. Đặc biệt, trong quá trình dạy và giúp bé 1 tuổi vượt qua khủng hoảng, cha mẹ nên dùng ngôn ngữ êm ái vì trẻ nhỏ rất dễ học lời nói của người lớn.

Qua bài viết trên, ba mẹ có thể nhận thấy khủng hoảng tuổi lên 1 là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển tâm lý của bé và có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Điều quan trọng nhất là cha mẹ cần hiểu rõ để có thể hỗ trợ con mình vượt qua giai đoạn này một cách hiệu quả.

>>> Tham khảo thêm:

Khủng hoảng tuổi lên 2: Nguyên nhân và phương pháp cho cha mẹ

Lý do khủng hoảng tuổi lên 3 ở bé và giải pháp cải thiện

‍